«رغائب» جمع “رغیبه” یعنی : چیزی كه مورد رغبت و میل است ؛ همینطور  به معنای عطا و بخشش فراوان. اگه معنای اول را بگیریم، “لیله الرغائب” می شود؛ یعنی شبی كه میل و توجه به عبادت و بندگی در آن زیاد است و بندگان خوب خدا در این شب تمایل زیادی به رفتن به در خانه خداوند دارند. اگر معنای دوم باشد، “لیله الرغائب” یعنی شبی كه در آن عطاء و بخشش خداوند فراوان است و بندگان مخلص خداوند با رو آوردن به درگاه او،شایستگی دریافت عطاوبخشش حق پیدا می کنند.

در متون دینی روایتی متقن و محکم در مورد این شب وارد نشده است جز، روایتی که گفته می شود در منابع اهل سنت آمده، اما  سید  ابن طاووس (ره) در اعمال ماه رجب از قول رسول خدا (صلی الله علیه و آله ) چنین نقل می کند:

« لا تغفلوا عن أوّل لیله جمعه منه، فإنّها لیله تسمّیها الملائکه لیله الرغائب، و ذلک انّه إذا مضی ثلث اللیل لم یبق ملک فی السماوات و الأرض الّا یجتمعون فی الکعبه و حوالیها، و یطّلع اللّه علیهم اطلاعه فیقول لهم: یا ملائکتی سلونی ما شئتم، فیقولون: ربنا حاجتنا إلیک ان تغفر لصوّام رجب، فیقول اللّه تبارک و تعالی: قد فعلت ذلک. ثم قال رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله: ما من أحد صام یوم الخمیس أوّل خمیس من رجب ثم یصلّی بین العشاء و العتمه اثنتی عشره رکعه، یفصل بین کلّ رکعتین بتسلیمه……. ثم قال رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله: و الذی نفسی بیده لا یصلّی عبد أو أمه هذه الصلاه إلّا غفر اللّه له جمیع ذنوبه، و لو کانت ذنوبه مثل زبد البحر و عدد الرّمل و وزن الجبال و عدد اوراق الأشجار، و یشفع یوم القیامه فی سبعمائه من أهل بیته ممّن قد استوجب النار” (1)

اما در ارزش این شب و احیای آن همین بس است که علما خود آن را به قصد رجا احیا می کنند و به آن توصیه.

در این احیا هر دو  دنبال بهانه هستند هم بنده هم معبود. بنده به دنبال نیاز است و معبود به دنبال ناز

معبود دنبال خریدن ناز بنده است تا جایی که می فرماید:«اگر آنان که از من روی گردانیده اند، می دانستند که چه قدر منتظر آنان هستم، از شوق می مردند»(2)  و  می گوید:  «إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ التَّوَّابِینَ»(3) ؛  «فَإِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُتَّقِینَ»(4)؛  و «وَ اللَّهُ یُحِبُّ الْمُحْسِنِینَ»(5) و بنده به دنبال نیاز و اتصال است و می گوید :

« سایه معشوق اگر افتاد بر عاشق چه شد/  ما به او محتاج بودیم، او به ما مشتاق بود»(6)

پس امشب ما هستیم و نیاز  و معبود است و ناز

خدا تنها روزنه ی امیدی است که هیچ گاه بسته نمیشود//تنها کسی است که با دهان بسته هم میتوان صدایش کرد

تنها کسی است که با پای شکسته هم میتوان سراغش رفت//تنها خریداری است که اجناس شکسته را بهتر برمیدارد

 تنها کسی است که محرمت میشودوقتی همه  تنهایت گذاشتند//تنها سلطانی است که دلش با بخشیدن آرام میگیرد نه با تنبیه کردن

منابع:

1-  اقبال الأعمال،ج۲،ص۱۵۳

2- حدیث قدسی، میزان الحکمه، ج 4، ح 2797

3-  بقره، آیه 222

4- آل عمران، آیه 76

5- ال عمران، آیه 134

6- دیوان حافظ