ایا در روایات روز«نهم  ربیع الاول» روز از تن دراوردن لباس عزا معرفی شده است؟ و اینکه شیعیان به دستور یا توصیه اهبیت (علیهم السلام) تا روز هشتم ربیع الاول  باید عزادار بمانند؟

برخی ادعا کردند که آنچه در روایات اهلبیت (علیهم السلام) آمده روز «نهم ربیع الاول» روز از تن دراوردن لباس عزای اهلبیت است و تا قبل از آن یعنی تا هشتم  ربیع الاول  عزاداری پابرجاست و استناد آنها به روایتی از کتاب «مستدر الاوسائل محدث نوری» از محدثان بزرگ شیعه است.  در کتاب ایشان در باب الصلاه اینگونه نقل شده است:

« الْحَسَنُ بْنُ سُلَيْمَانَ الْحِلِّيُّ فِي كِتَابِ الْمُحْتَضَرِ، نَقْلًا عَنِ الشَّيْخِ الْفَقِيهِ الْفَاضِلِ عَلِيِّ بْنِ مُظَاهِرٍ الْوَاسِطِيِّ بِإِسْنَادٍ مُتَّصِلٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْعَلَاءِ الْوَاسِطِيِّ وَ يَحْيَى بْنِ جَرِيحٍ الْبَغْدَادِيِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِسْحَاقَ الْقُمِّيِّ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ عَلِيِّ بْنِ مُحَمَّدٍ الْعَسْكَرِيِّ ع عَنْ رَسُولِ اللَّهِ ص: فِي خَبَرٍ طَوِيلٍ فِي فَضْلِ يَوْمِ التَّاسِعِ مِنْ رَبِيعٍ الْأَوَّلِ وَ أَسَامِيهِ إِلَى أَنْ قَالَ قَالَ ع وَ يَوْم ‏نَزْعِ السَّوَادِ الْخَبَر »

منبع: مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل، ج‏3، ص: 327

اما برای بررسی و پاسخ به این ادعا باید چند نکته را یاداوری کنیم.

1- این روایت در «باب الصلاه» آمده و تمام روایت هایی که قبل و بعد این روایت آمده در خصوص بیان نوع پوشش در نماز و پوشش های اهلبیت به ویژه حضرت رسول اکرم صلی الله علیه واله و حضرت امیر المومنین علیه السلام است که پوشش آن دو بزرگوار چه از لحاظ لباس ، خف(نوعی صندل مردانه) ، و انگشتر و غیره چگونه بوده و اصلا اشاره ای به لباس مشکی در روزهای ابتدایی ماه ربیع الاول نشده است.

2- اما در وایتی بعد از آن روایت، اشاره به عزای سید الشهدا علیه السلام و عدم کراهیت سیاه پوشی برای ایشان شده است که هیچ گونه ارتباطی با مقصود مدعیان ندارد.

در اینجا  به نمونه هایی از این روایات اشاره می کنیم.

 الف) قَالَ الصّادِقُ ع: أَزْيَنُ اللِّبَاسِ لِلْمُؤْمِنِ لِبَاسُ التَّقْوَى وَ أَنْعَمُهُ الْإِيمَانُ قَالَ اللَّهُ تَعَالَى وَ لِباسُ التَّقْوى‏ ذلِكَ خَيْرٌ « (1)» وَ أَمَّا اللِّبَاسُ الظَّاهِرُ فَنِعْمَةٌ مِنَ اللَّهِ تَعَالَى تُسْتَرُ بِهَا عَوْرَاتُ بَنِي آدَمَ وَ هِيَ كَرَامَةٌ أَكْرَمَ اللَّهُ بِهَا ذُرِّيَّةَ آدَمَ لَم‏ يُكْرِمْ بِهَا غَيْرَهُمْ وَ هِيَ لِلْمُؤْمِنِينَ آلَةٌ لِأَدَاءِ مَا افْتَرَضَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ وَ خَيْرُ لِبَاسِكَ مَا لَا يَشْغَلُكَ عَنِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ بَلْ يُقَرِّبُكَ مِنْ ذِكْرِهِ وَ شُكْرِهِ وَ طَاعَتِهِ وَ لَا يَحْمِلُكَ عَلَى الْعُجْبِ وَ الرِّيَاءِ وَ التَّزَيُّنِ وَ التَّفَاخُرِ وَ الْخُيَلَاءِ فَإِنَّهَا مِنْ آفَاتِ الدِّينِ وَ مُورِثَةُ الْقَسْوَةِ فِي الْقَلْبِ فَإِذَا لَبِسْتَ ثَوْبَكَ فَاذْكُرْ سَتْرَ اللَّهِ عَلَيْكَ ذُنُوبَكَ بِرَحْمَتِهِ وَ أَلْبِسْ بَاطِنَكَ كَمَا أَلْبَسْتَ ظَاهِرَكَ بِثَوْبِكَ وَ لْيَكُنْ بَاطِنُكَ مِنَ الصِّدْقِ فِي سِتْرِ الْهَيْبَةِ وَ ظَاهِرُكَ فِي سِتْرِ الطَّاعَةِ وَ اعْتَبِرْ بِفَضْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ حَيْثُ خَلَقَ أَسْبَابَ اللِّبَاسِ لِيَسْتُرَ الْعَوْرَاتِ الظَّاهِرَةَ وَ فَتَحَ أَبْوَابَ التَّوْبَةِ وَ الْإِنَابَةِ وَ الْإِغَاثَةِ لِيَسْتُرَ بِهَا الْعَوْرَاتِ الْبَاطِنَةَ مِنَ الذُّنُوبِ وَ أَخْلَاقِ السُّوءِ وَ لَا تَفْضَحْ أَحَداً حَيْثُ سَتَرَ اللَّهُ عَلَيْكَ مَا هُوَ أَعْظَمُ مِنْهُ وَ اشْتَغِلْ بِعَيْبِ نَفْسِكَ وَ اصْفَحْ عَمَّا لَا يَعْنِيكَ حَالُهُ وَ أَمْرُهُ وَ احْذَرْ أَنْ يَفْنَى عُمُرُكَ بِعَمَلِ غَيْرِكَ وَ يَتَّجِرَ بِرَأْسِ مَالِكَ غَيْرُكَ وَ تُهْلِكَ نَفْسَكَ فَإِنَّ نِسْيَانَ الذُّنُوبِ مِنْ أَعْظَمِ عُقُوبَةِ اللَّهِ فِي الْعَاجِلِ وَ أَوْفَرِ أَسْبَابِ الْعُقُوبَةِ فِي الْآجِلِ وَ مَا دَامَ الْعَبْدُ مُشْتَغِلًا بِطَاعَةِ اللَّهِ تَعَالَى وَ مَعْرِفَةِ عُيُوبِ نَفْسِهِ وَ تَرْكِ مَا يَشِينُ فِي دِينِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَهُوَ بِمَعْزِلٍ عَنِ الْآفَاتِ غَائِصٌ فِي بَحْرِ رَحْمَةِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ يَفُوزُ بِجَوَاهِرِ الْفَوَائِدِ مِنَ الْحِكْمَةِ وَ الْبَيَانِ وَ مَا دَامَ نَاسِياً لِذُنُوبِهِ جَاهِلًا لِعُيُوبِهِ رَاجِعاً إِلَى حَوْلِهِ وَ قُوَّتِهِ لَا يُفْلِحُ إِذاً أَبَدا

 منبع: مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل، ج‏3، ص: 325

ب) «وَ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ: أَنَّ النَّبِيَّ ص خَلَعَ خُفَّيْهِ وَقْتَ الْمَسْحِ فَلَمَّا أَرَادَ أَنْ يَلْبَسَهُمَا تَصَوَّبَ عُقَابٌ مِنَ الْهَوَاءِ وَ سَلَبَهُ وَ حَلَّقَ فِي الْهَوَاءِ ثُمَّ أَرْسَلَهُ فَوَقَعَتْ مِنْ بَيْنِهِ حَيَّةٌ فَقَالَ النَّبِيُّ ص أَعُوذُ بِاللَّهِ مِنْ شَرِّ مَنْ يَمْشِي عَلَى بَطْنِهِ وَ مِنْ شَرِّ مَنْ يَمْشِي عَلَى رِجْلَيْنِ ثُمَّ نَهَى أَنْ يُلْبَسَ إِلَّا أَنْ يُسْتَبْرَأَ»

منبع: مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل، ج‏3، ص: 326

علاوه بر این ادعا شده که این روز روز مرگ خلیفه دوم ذکر شده در این روایات که هیج اثری از این بحث در این روایات وجود ندارد علاوه بر اینکه تاریخ مرگ خلیفه دوم بنا به نقل مشهور  در روزهای پایانی ماه ذی الحجه سال23 قمری بود.

3- نکته بعدی که باید یاور شویم روایتی که از حضرت امیر المونین علیه السلام نقل شده در عظمت روز «نهم ربیع الاول» که در کتاب «بحالانوار» به آن شاره شده است و آن روایت این است:  

« هُوَ وَ اللَّهِ هَذَا الْيَوْمُ الَّذِي أَقَرَّ اللَّهُ بِهِ عَيْنَ آلِ الرَّسُولِ، وَ إِنِّي لَأَعْرِفُ لِهَذَا الْيَوْمِ اثْنَيْنِ وَ سَبْعِينَ اسْماً، قَالَ حُذَيْفَةُ: قُلْتُ: يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ! أُحِبُّ أَنْ تُسْمِعَنِي أَسْمَاءَ هَذَا الْيَوْمِ، وَ كَانَ يَوْمَ التَّاسِعِ مِنْ شَهْرِ رَبِيعٍ الْأَوَّلِ‏ «2» فَقَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ عَلَيْهِ السَّلَامُ: هَذَا يَوْمُ الِاسْتِرَاحَةِ، وَ يَوْمُ تَنْفِيسِ الْكُرْبَةِ، وَ يَوْمُ الْغَدِيرِ «3» الثَّانِي، وَ يَوْمُ تَحْطِيطِ «4» الْأَوْزَارِ، وَ يَوْمُ الْخِيَرَةِ «5»، وَ يَوْمُ رَفْعِ الْقَلَمِ، وَ يَوْمُ الْهُدُوِّ «6»، وَ يَوْمُ الْعَافِيَةِ، وَ يَوْمُ الْبَرَكَةِ، وَ يَوْمُ الثَّارَاتِ‏ «7»، وَ يَوْمُ‏ «8» عِيدِ اللَّهِ الْأَكْبَرِ، وَ يَوْمٌ يُسْتَجَابُ فِيهِ‏ «9» الدُّعَاءُ، وَ يَوْمُ الْمَوْقِفِ الْأَعْظَمِ، وَ يَوْمُ التَّوَافِي، وَ يَوْمُ الشَّرْطِ، وَ يَوْمُ‏ نَزْعِ‏ السَّوَادِ، وَ يَوْمُ نَدَامَةِ الظَّالِمِ، وَ يَوْمُ انْكِسَارِ الشَّوْكَةِ، وَ يَوْمُ نَفْيِ الْهُمُومِ، وَ يَوْمُ الْقُنُوعِ، وَ يَوْمُ عَرْضِ الْقُدْرَةِ «10»، وَ يَوْمُ التَّصَفُّحِ، وَ يَوْمُ فَرَحِ الشِّيعَةِ، وَ يَوْمُ التَّوْبَةِ، وَ يَوْمُ الْإِنَابَةِ، وَ يَوْمُ الزَّكَاةِ الْعُظْمَى، وَ يَوْمُ الْفِطْرِ الثَّانِي، وَ يَوْمُ سَيْلِ‏ «11» النغاب‏ «12»، وَ يَوْمُ تَجَرُّعِ الرِّيقِ‏ «13»، وَ يَوْمُ الرِّضَا، وَ يَوْمُ عِيدِ أَهْلِ الْبَيْتِ، وَ يَوْمٌ ظَفِرَتْ بِهِ بَنُو إِسْرَائِيلَ، وَ يَوْمٌ يَقْبَلُ اللَّهُ أَعْمَالَ الشِّيعَةِ «14»، وَ يَوْمُ تَقْدِيمِ الصَّدَقَةِ»

منبع: بحار الأنوار (ط - بيروت)، ج‏31، ص: 127

این روایت به لحاظ متن دچار اشکال است زیرا که  در متن به رفع قلم دارد اگر به این  معناباشد که منظور روزی است که گناهان در آن روز نوشته نمی شود و مردم در انجام هر گناهی آزادند. چنین مطلبی با اصول اعتقادات و مسلمات قرآنی و روایی در تعارض است.

اگر هم این اشکال را وارد ندانیم و معنای رفع قلم را برداشتن تقیه از گردن شیعیان بدانیم همانطور که در برخی منابع آمده است ، باز این روایت خالی از اشکال نیست زیرا  با توجه به صدر و ذیل ( ابتدا و انتها) روایت ، آنچه مد نظر امام علیه السلام است بیان عظمت روز نهم ربیع الاول است . و اینکه این روز همانطور که روز گشایش ، روز عید و… روز شادی است و می توان گفت  عبارت «نزع السواد؛ سیاه دراوردن» کنایه از شادی باشد نه اینکه قبل از آن شیعه عزادار باشد. این روایت

وگرنه با این استدلال  می بایست در روز های بعد از آن هیچ عزایی اتفاق نیوفتد و شیعه لباس سیاه به تن نکنند.

پ.ن : مستندات در قالب تصویر در انتهای پست